Augustus 2017
Een realistisch zelfbeeld heb je niet vanzelf, integendeel…..
Samengevat
Anderen kennen ons doorgaans beter dan wij zelf. Zelf overschatten we onze acties en prestaties per definitie, geloven hier heilig in en kunnen gemakkelijk hiervoor het bewijs terugvinden in ons eigen selectieve geheugen. Het effect wordt nog versterkt als feitelijke feedbackinformatie ontbreekt. Onderschat dit niet. Een beetje zelfoverschatting is natuurlijk niet zo erg; het geeft ons een goed gevoel, vertrouwen en optimistisch over het halen van doelen. Maar een paar valkuilen liggen wel op de loer.
- Zorg ervoor dat gewenste prestaties en gedrag concreet genoeg zijn voor specifieke feedbackinformatie
- Toets je eigen inschattingen bij anderen en krijg een objectief idee van je werkelijke vermogens
- Maak doelen uitdagend maar niet onrealistisch gegeven het werkelijk vermogen
- Zorg in beoordelingen voor feitelijke data als counterbalance voor woordelijke overtuigingen.
De mens heeft van nature moeite met een realistisch zelfbeeld
Niet zo gek gegeven het feit dat zelfverzekerdheid ons in het dagelijks leven veel oplevert; je wordt sneller als leider gekozen, krijgt makkelijker de baan, bent aantrekkelijker voor partners, je advies wordt serieuzer genomen, etc.
SELFENHANCEMENT; DE VOORKEUR VOOR POSITIEVE ZELFINSCHATTING
We hebben de natuurlijke neiging om onszelf hoger in te schatten dan anderen ons inschatten. Ook in samenwerkingen waarderen we de eigen individuele bijdragen standaard hoger dan dat anderen doen. Dit effect is vooral sterk als feitelijke informatie ontbreekt.
In het Engels hebben we daar een mooie term voor: self enhancement. De neiging om gewenste eigenschappen bij onszelf positief te waarderen. Negatieve eigenschappen dichten we vooral aan anderen toe.
Mensen die leidinggeven aan anderen blijken het minst accuraat in de inschatting van hoe goed zij zijn als managers. Dit komt waarschijnlijk omdat de prestaties van managers moeilijk te objectiveren zijn.
En vinden we dit ook echt zo of liegen we erover?
Ook daar is onderzoek naar gedaan. En wat blijkt? We geloven oprecht dat we beter zijn dan anderen en dan het gemiddelde…..Vaak hebben we niet een goed beeld wat het gemiddelde precies inhoudt. Wat we wel weten is dat we beter zijn dan dat. Alleen bij eigenschappen die er niet zo toe doen, kunnen we onszelf makkelijk als gemiddeld zien.
Het blijkt nooit moeilijk om informatie te vinden die de positieve kwaliteiten ondersteunen. Ervaringen uit het verleden die bij dit beeld passen kunnen we snel terugvinden in de verzameling van data die ons geheugen huisvest. Hiermee kunnen we onszelf makkelijk overtuigen.
Anderen kennen ons beter dan zichzelf
Omdat wij onszelf in principe overschatten zijn de inschattingen van anderen eigenlijk altijd betrouwbaarder. Of het nu gaat om inschattingen van intelligentie, behaalde scores, planningen, je kunt het beter aan anderen vragen.
Feedback helpt om het zelfbeeld realistischer te maken. Dit effect is goed te zien bij sporters waar de feedbackinformatie vaak heel specifiek is en niet voor interpretatie vatbaar.
- Uit een klassieke studie bleek dat 80% van de mensen zichzelf zag als uitstekende autorijders.
- In een studie op een universiteit vond men dat 94% van de docenten zichzelf zag als bovengemiddeld.
- In een Amerikaanse studie onder high school studenten plaatsten 60% zichzelf in de top 10% met betrekking tot sociale vaardigheden.
- Bijzondere rijvaardigheidscursussen (zoals slipcursussen) leiden tot meer ongelukken omdat (ook lang) na de cursus men zichzelf heel competent acht terwijl de vaardigheden bijna direct na de cursus snel afnemen.
- Uit een onderzoek onder studenten bleek dat de studenten die het minst presteerden, zich hiervan minder bewust waren en zichzelf vaker overschatten. Dit terwijl de topstudenten hun feitelijke scores juist iets onderschatten. Als je iets niet goed kunt, kun je daar kennelijk ook geen goede beoordelaar van zijn (Dunning–Kruger effect).
Gebruikte bronnen en aanraders voor verdere verdieping:
- Visible learning and the science of how we learn, John Hattie, Gregory C.R. Yates
- Dunning, David (oktober 2014 “We are all confident Idiots”. Pacific Standard.
Wat betekent dit voor managers en medewerkers?
VALKUILEN LIGGEN OP DE LOER:
- bij het ontbreken van specifieke prestatieindicatoren is er bijna per definitie een verschil van inzicht over het niveau van presteren tussen mensen (wat vervelend kan uitkomen als het gaat om performance beoordelingen)
- de werkelijkheid kan teleurstellender zijn als je alleen uitgaat van je eigen zelfbeeld
- het vaak gewenste lerend vermogen wordt minder geactiveerd als we denken dat we iets al goed kunnen.
WAT KAN IK DOEN?
- zorg ervoor dat gewenste prestaties en gedrag concreet genoeg zijn voor specifieke feedbackinformatie
- toets je eigen inschattingen bij anderen en krijg een objectief idee van je werkelijke vermogens
- maak doelen uitdagend maar niet onrealistisch gegeven het werkelijk vermogen
- zorg in beoordelingen voor feitelijke data als counterbalance voor woordelijke overtuigingen.